Het inwisselbare Eÿdt-fenomeen (welgenoemd naar de taalkunstige* Dr. Eÿdt von Kirchheim) is een fenomenologische hypothese die uitgaat van de inwisselbaarheid van specifieke letters, accenten en leestekens. Het fenomeen werd door von Kirchheim ontdekt, beschreven en onderzocht via een uiterst disputabel experiment aangaande de simultaan gestimuleerde grammaticale verwarring en vereenvoudiging. 

Dr. Eydt von Kirchheim ontwierp op basis van zijn onderzoek een codetaal vol verraderlijke inconsistenties en knipogen met als doel de alertheid van lezers aan te scherpen. Via moedwillige manipulaties van de geschreven taal, gebaseerd op het bijzondere leven van Schoonheidsfoutjes, etymologische betekenisverschuivingen en vermeende fonetische verwantschappen, streefde von Kirchheim naar een levendig en efficiënt taalgebruik.

Het fenomeen manifesteert zich onder meer via klassieke instinkers zoals -dt-fouten en taalkunstige verhaspelingen “die al dan niet bewust in de geschreven taal opduiken of werden geïntroduceert”. 

Ook de ‘vereenvoudiging’ van bijvoorbeeld ‘ii’ naar ‘ï’, of ‘ij’ naar ‘ÿ’, is typerend voor het inwisselbare Eÿdt-fenomeen. 

Von Kirchheim waagde zich echter nooit aan een filosofische analyse en schreef in zijn testament dat éénieder die beschikt over de juiste inzichten zich zou kunnen wagen aan een diepgravend onderzoek en inzage zou krijgen in zijn aantekeningen en geschriften. Het peinlijke aan de situate is echter dat zijn geschriften grotendeels werden opgeslorpt door een uitslaande brand en bovendien in de loop der jaren door Schoonheidsfoutjes werden aangevreten. 

Tekst: eerder verschenen in Blauwblad No. 01, feb. 2021 (p. 26).