8 (As Above, So Below)
In this Waste Land the trees have eyes
but cannot see nor recount the days floating by.
Eight years have passed – Hermes reminds me
on Mother’s Day those around me – hands filled
with joy and armed with Wonder and hope
blessed with a boy – born eight years ago.
In this Waste Land time moves ahead quickly
memories linger, ruthlessly biting their tail.
No octagonal church nor plinth of shame
can carry the weight of abstracted reasoning
put to the pillory – irresponsible consumers
– stigmata of a broken dream.
In the Waste Land – April was the cruelest month.
Tiresias had seen the ship sailing – heading
our way – no death by water but by concern.
One desperate body – the womb already gave up
no female knight – courageously slayed dragon
miraculously washed ashore.
Above the Waste Land – life flourishes
until the inevitable end – Symmetry is not abstraction
Leaves may be carved in the most regular order
Or they may be thrown wild and loose
Highly architectural in their separate treatment[1].
Below the Waste Land – life lingers on
awaits being born, again – Symmetry is not abstraction
Roots may be craved in the most irregular order
Or they may have grown wild and loose
Highly architectural in their unified achievement.
Text: published in Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides, december 2019 (p.8)
Voetnootje:
[1] John Ruskin: The Seven Lamps of Architecture, 1849
James
“Ik heb een droom,” verkondigde de koning. “Hier niet ver vandaan,
aan de voet van de Roosenberg, staat een kasteel en daar woont een
prins. Geen grote prins met een zware kroon maar een kleine prins met
een lichtvoetig warhoofd die al sinds jaar en dag wil weten waarom een
appel niet ver van de boom valt en zelfs vreemde vogels een ei willen
leggen in de lente.” Het is hierbij niet onbelangrijk om te begrijpen
dat enkel grote prinsen met zware kronen als prins ter wereld komen.
Kleine prinsen moeten eerst vele luchtkastelen bouwen en eigenhandig
timmeren aan het pad dat hun toegang verschaft tot de gelukzalige
rijkdom die men bij een prins verwachten kan. Deze prins was dus
niet als prins geboren en kwam uit een eerder bescheiden nest dat
vooral op zonnige dagen speelse schaduwen wierp over zijn aardse
bestaan.
De prins hield ervan om anderen op het verkeerde been te
zetten en als men zijn naam vroeg stelde hij zich wel eens voor als
Guillaume – tegen een Fransman – of als James tegen een Brit. Zo had
deze kameleon ontelbaar veel namen die amper te kennen gaven waar
hij vandaan kwam en welke ziel huisde onder zijn veelkleurige huid...
Tekst: eerder verschenen in Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides, december 2019 (p. 21)
(Love Letter to) LoplopPopol
Dearest LoplopPopol,
How I wonder what has happened since you were released.
Do you fly still together, or did you spread your wings,
in desperate and solitary ways?
Liberty is overrated but birds are meant to fly.
It seems unfair, to submit your love to the raging war
outside the cage. Are you prepared? Did you learn something
useful in the reservoir of hopeful dreams?
Do you still stand strong together, or did the mysteries
of life trick you once again, into their daily schemes?
- - - - -
Your company was more than appreciated, yet at times
the acoustics of the Blauwhaus were against us.
Farewell feathered friends, reptilian twins of loudmouthed
gibberish forever echoing through the castle of my mind.
May the sun forever rise on the horizon and energetic clouds
forever lift you up, from the heart and from above.
Yours sincerely,
James
(Blauwhaus, Waesmonster, June 2019)
Text: previously published in 'Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides', December 2019 (p.25).
Blauwhaus spell
A Merman’s calling
invitation to rejoice
at a forest bathing – castle in blue air
clouded well of ascension
gathering of indigo children
through arts and witchcrafts
While the rocking chair moves about
ducks thoughtfully stir up oceans
birds build nests – establish a situation
epicentre for suburban exploration
of the heart and the abyss
Enchanted words descending
carried by eight-legged horses
great conversations continued
of this men shall know nothing
thinking global, acting local
The Blauwhaus spell
attempts to motivate the masses
mindlessly clinging to present occupations
obligations for a not so distant future
Noah’s Ark – act of choice
or beyond free will?
Text: previously published in 'Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides', December 2019 (p. 27).
Oval Office (Red Meander)
In de tentoonstellingszaal van kasteel Blauwendael in Waesmonster, waar het Blauwhaus zich had gevestigd, stond een ovalen tafel die plaats bood voor een veertiental stoelen. Het ontwerp bestond uit zes afzonderlijke tafelbladen waarvan twee rechthoekige ‘extensies’ (69 x 180 cm) en vier kwartcirkel ‘bogen’ (met een straal van 120 cm) die samen een gesloten lus vormen, een ‘0’ die een oppervlakte van ca 420 x 240 cm in beslag nam. Het geheel rustte op zes driepotige schragen met een ontwerp dat schatplichtig is aan de schragen in een laatmiddeleeuws glasraampje waarop te zien is hoe drie aapachtigen samen een tafel opzetten. Dit glasraam, uit de collectie van het Metropolitan Museum in New York, stond reeds afgebeeld op de cover van de WORK FLOW-publicatie ‘A Play with Arts, Apes and Crafts’ (Wauman, 2018), het ambitieuze project dat voorafging aan dit Blauwhausavontuur en er in zekere zin ook tot heeft geleid.
De tafel werd zo geconcipieerd dat ze eindeloos uitbreidbaar is door toevoeging van bijkomende schragen, extensies en/of cirkelbogen en desgewenst flexibel geconfigureerd kan worden om een slangachtige gedaante aan te nemen die
doet denken aan een kronkelend pad, een spel of de loop van een meanderende rivier.
Toen het Blauwhaus werd ingehuldigd was de tafel naakt, haar eerste aanblik slechts getekend door de natuurlijke structuur van de multiplexpanelen uit berkenhout en de objecten die erop werden gepresenteerd. Vandaag vertoont ze her en der enkele gebruikssporen én werden twee tafelbladen gepersonaliseerd door een duo Blauwhausresidenten. Kelly Schacht en Hadewych Becuwe voorzagen de originele tafeldelen van een felrood getinte opdruk en ruilden één rechthoekig werkblad in voor een stuk roze MDF waar ze ook hun uitgekozen motief op lieten printen: een uitvergroot en geïnverteerd (‘negatief’) beeld van een semi-transparant lint dat zich op schijnbaar toevallige wijze en gefragmenteerd over het oppervlak van de tafel slingert.
Om het potentieel van de tafel te benadrukken stond reeds voor aanvang van de werkperiode één ‘extensie’ apart opgesteld tegen de wand. Op dit paneel werd vooraf een ‘houten tekening’ aangebracht, een ‘inlegwerk’ met een repetitief patroon van parallelle banden uit olm- en notelaarfineer dat doorbroken wordt door een kleurrijk gestreept ‘lint’ – of een ‘knoop’ – uit designfineer, meer specifiek: vakkundig geproduceerd afwerkingsmateriaal uit houten vezels van de Italiaanse firma Alpi.
De ingelegde ‘knoop’ verwijst onder meer naar de picturale weefwerken van Anni Albers, die omstreeks 1947 de ‘Knot’ introduceerde in haar werk. In de catalogus die verscheen bij de tentoonstelling in Tate Modern (2018) lees ik dat het woord ‘Knot’ verschillende betekenissen in zich draagt: “In hand-weaving it can signify a tangled mass, but also a patterned fastening or interlacing of threads. In mathematics a knot is a tangled loop in three dimensional space. In non-weaving contexts, it can denote a mass formed between a branch and a tree trunk, or a muscle swelling, or it can be a nautical unit of speed.” (Danilowitz, 2018, p. 87)
De verwijzing naar Albers is niet toevallig want zij is één van de bekendste vrouwelijke ambassadeurs van het Bauhaus en vorig jaar werd in Tate Modern in Londen een overzichtstentoonstelling georganiseerd die ik bezocht. Tijdens het onderzoek dat aan het Blauwhaus voorafging, kwam het woord ‘weven’, of ‘weefsel’, ook als metafoor,
regelmatig boven drijven.
In een artikel van Tim Ingold over ‘the textility of making’ las ik volgende prachtige zin die me sindsdien blijft achtervolgen: “Making is a practice of weaving, in which practitioners bind their own pathways or lines of becoming into the texture of material flows comprising the life world.” (Ingold, 2010, p. 91) Niet alleen het ‘maken’ – beschouwd als behandeling van fysiek materiaal – kan verbonden worden aan weefwerk maar ook de taal. Zij leidt naar het begrip ‘intertekstualiteit’ waarmee wordt gewezen op het verschijnsel dat literaire teksten echo’s bevatten van andere literaire teksten. Hermes vertelt ons dat wij in een culturele “intertekst” lezen en schrijven die beïnvloed
wordt door vroegere teksten: “Het weefsel dat een tekst is, hangt weer met talrijke draden vast aan andere teksten.”
Het Franse structuralisme beklemtoont dat ‘tekst’ en ‘intertekstualiteit’ zijn afgeleid van het Latijn ‘texere’ (weven). Dankzij Paul Claes kom ik te weten dat de romancier Henry James in een verhaal uit 1896 spreekt over ‘the figure in the carpet’: het in een roman verscholen patroon. (Claes, 2011, p. 35) Wat verderop in zijn boek ‘Echo’s echo’s. De kunst van de allusie’, in het hoofdstuk over het ‘weefsel van de tekst’ lees ik weerom een boeiende zin, nu van Roland Barthes: “De bronnen van een tekst bevinden zich niet alleen voor de tekst, maar ook na de tekst” (ibid, p. 38). Elke tekst vormt op zich een ‘betekenisknoop’ (een term toegedicht door Jacques Lacan) die zich net zoals de droom vertakt op verschillende niveaus.
Met deze knoop ben ik weer aanbeland bij onze tafel die symbool staat voor het ‘verbinden’ van mensen, het ‘verweven’ van verhalen en voor een veelgelaagd netwerk van betekenissen dat als rode draad, of rood lint stroomt door de aders van het Blauwhausexperiment.
Text: gepubliceerd in 'Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides', December 2019 (p. 33)
Sole Mio (Picnic)
Op woensdag 1 mei 2019, op de Dag van de Arbeid, organiseerde het Blauwhaus een picknick op een bijzondere locatie in Waasmunster, op een behoorlijk wild stuk grasland aan de Durmedijk ter hoogte van de Gallo-Romeinse ‘vicus’ Pontrave naast de industriële Mantasite. In de Manta fabriek werden ooit de gekende 'Sole Mio' dekens gefabriceerd, kwaliteitsdekens uit zuivere scheerwol, verkrijgbaar in verschillende kleuren, met een kenmerkende fluwelen rand en voorzien van een prachtig logo: een rechthoekig deken in perspectief onder een opkomende (of ondergaande) lachende zon. Naar aanleiding van het project voorzagen we enkele dekens om ons op te installeren en iedereen werd uitgenodigd iets mee brengen om te eten en te drinken. De ‘Sole Mio Picknick’ werd georganiseerd om een ode te brengen aan een stukje industrieel erfgoed van de gemeente, om inwoners naar buiten te lokken, ons te verbinden en uiteraard om op deze Dag van de Arbeid samen te genieten van onze krachtbron, de ‘Sole Mio’.
We lanceerden een oproep met een uitnodiging om ons te komen vergezellen via de sociale media, de digitale nieuwsbrief van de lokale academie, en via een gedrukte folder, maar die werd nauwelijks gehoord. “Oei, 1 mei? Dan is het Meiboomplanting!,” kregen we te horen. Het planten van ‘de meiboom’ (een houten paal met gekleurde vlaggen) is een vruchtbaarheidsrite om bij het begin van de zomer de natuur te huldigen. Men gelooft dat het planten van de boom leidt tot vruchtbaarheid voor vee, akkers en mensen. De impotente Visserskoning zal er wel bij varen want in Waasmunster wordt het spektakel al ruim 200 jaar georganiseerd.
Bovenstaande anekdote toont aan hoe moeilijk het kan zijn om nieuwe rituelen te introduceren waar reeds oude tradities bestaan. Is het nodig om ‘de vruchtbare lente’ te blijven vieren? Volgens mij wel omdat de magie wellicht niet door de meiboom zelf wordt veroorzaakt, maar door de sociale cohesie die errond ontstaat, door het verbinden van de mensen die het evenement kan samenbrengen. Ik vraag me af of het vandaag nog mogelijk zou zijn om hedendaagse rituelen te initiëren die ook over pakweg 200 jaar nog worden georganiseerd door nieuwe generaties. Een ‘Sole Mio’ picknick op 1 mei bijvoorbeeld, niet in de straten maar op een afgelegen grasland waar de kinderen naar believen kunnen spelen (> GetijdenBoek/BookofTides, p. 14).
Tekst en foto's: eerder gepubliceerd in 'Wim Wauman: (Blauwhaus) GetijdenBoek/BookofTides', December 2019 (p.42).
Oproep - open brief
Nieuwsgierigen, vrienden, familieleden en sympathisanten,
Waarde Blauwgangers, Blauwbuiken, Blauwhäusler,
Gelieve kennis te nemen van onderstaande oproep die ik verspreid in functie van het Blauwhaus: een begeesterde aaneenschakeling van evenementen die tot stand worden gebracht in samenwerking met de gemeentelijke academie voor beeldende kunsten van Waasmunster, de universiteit van Antwerpen en verschillende verenigingen uit het Waasland en die kaderen in mijn persoonlijke queeste naar de invloed van het ‘hart’ op de ‘ziel’, en vice versa. Deze openbare brief kondigt de slotfase aan van mijn onderzoeksopdracht in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen onder de vlag Making Waves: A Play with Arts and Crafts.
De naam Blauwhaus is een neologisme van kasteel Blauwendael in Waasmunster en het Weimar Bauhaus dat een eeuw geleden (1919) werd opgericht door ‘de zilveren prins’ Walter Gropius en bevat een vette knipoog naar het Red House in Londen van William Morris, iconisch boegbeeld van de arts-and-craftsbeweging in het Victoriaanse Engeland aan het eind van de 19e eeuw. Morris liet zich in en rond zijn huis bijstaan door zijn vrienden van de prerafaëlitische kring, door de natuur en door Arthuriaanse graalridders om samen verbeeldingsrijke manuscripten te verlichten, glasramen, behangmotieven en wandtapijten te ontwerpen en boeken of gedichten te schrijven. In de tuin van het Red House werd de kiem geplant van een ideologie die in het teken kwam te staan van maatschappelijke gelijkheid en dat voortvloeide uit een diepgeworteld verlangen naar kwaliteit.
Het Blauwhaus wil een tijdelijk epicentrum vormen om deze historische ideologie te actualiseren en onder de lentezon kunstenaars, vaklui, muzen, pelgrims en wetenschappers te verenigen in en rond het semi-pastorale kasteel waar gedurende vier weken een bijzonder onderzoekslaboratorium opgericht zal worden en waar verschillende werelden samenkomen. Het team zal zich laten bijstaan door een adviesraad van doctors, professoren, wijzen, welzijnscoaches, jonge en oudere speurneuzen én door talrijke vrijwilligers die de nieuwsgierigheid en gastvrijheid van de 'blauwbuiken’ deze lente aan het daglicht willlen tonen. Samen willen wij als één dream team het Blauwhaus avontuur inkleuren met een rijk scala aan tinten.
Het Blauwhaus is een ernstig spel en wil in het bijzonder onderzoek verrichten naar de identiteit van de meermin uit het gemeentelijk wapen dat twee eeuwen geleden voor het eerst als gemeentelijk wapen werd herkend (1819). De lokroep van de sirene heeft mij persoonlijk, als initiatiefnemer en spirituele vader van dit verhaal, al geruime in haar macht en heeft een onophoudelijke stroom van gedachten opgewekt die me nauwelijks nog loslaat, een workflow. Ze leidt me langs een alternatieve route tussen koolputten en abdijen, langs huizen voor de geest en werkplaatsen, langs verborgen tuinen en zwarte ruiters via een grillig pad tussen de bewoners van meersen en heide. Haar lokroep deed me participeren in eeuwenoude processie die jaarlijks de lente viert en laat me halt houden bij tal van merkwaardige bomen en plaatselijke bijzonderheden. Overal komen symbolen bovendrijven en worden wij hartelijk verwelkomd.
We shall not cease from exploration
And the end of all our exploring
Will be to arrive where we started
And know the place for the first time.
T.S. Eliot, Little Gidding (1942)
De sirene maant me aan om alle nieuwgierigen, sympathisanten, kunstvrienden en inwoners te betrekken bij haar verhaal en om deze open brief, deze oproep op 1 april te verspreiden onder mijn tijd- en streekgenoten. De sirene staat sinds oudsher symbool voor de macht van de verleiding die het verlangen naar kennis en zingeving aanstuurt en huist als mythisch wezen nabij de bron van de verbeelding. Deze lente wil ik haar teken eren als symbool voor de verbindende kracht van de ontmoeting en de heilzame werking van fysieke beweging, de open lucht en de zonnestralen.
Wij Blauwhäusler wensen voor de verwezenlijking van dit verhaal te beroepen op uw bereidwillige medewerking, door u een rol aan te bieden in dit schouwspel, en om samen met ons een artistieke en raadselachtige wandel- en speurtocht op touw te zetten op zondag 26 mei doorheen de ‘de groene parel van het Waasland’. Wij kunnen samen een ontmoeting bewerkstelligen onder de lentezon en verzoeken U om naar buiten te treden en U kenbaar te maken; om Uw talenten deze lente tentoon te spreiden.
Kom samen met ons een potluck picknick houden aan de Durme op Sole Mio dekens (van de Manta) tijdens de dag van de arbeid. Het blauwhaus opent daarna iedere zondagmiddag van de maand mei haar deuren van 14 tot 17u. Op moederdag (21 mei) kan u komen luisteren naar de gevleugelde woorden van dichters en krijgt U de kans om het heemmuseum te bezoeken dat gehuisvest is op de tweede en derde verdieping van het kasteel. Kom kijken, kom helpen en vinden, kom ons verrijken en breng hulde aan de buitenlucht, Flora en Fauna en de zon.
Het artistieke doctoraatsonderzoek, dat aan de oorsprong ligt van dit project, transmuteert gaandeweg in een volksgebeuren, een improvisatie- en verbeeldingstheater dat zich afspeelt in mijn hoofd en in de publieke ruimte rondom het kasteel. De meermin draagt me op om mij over te leveren aan haar gezangen en onderzoek te verrichten in het sociale weefsel van de lokale bevolking en het Land van Waas. Ze geeft me de opdracht om antroposofisch veldwerk te verrichten als een experimentele en kunstzinnige manifestatie van welzijnswerk.
Ik kwam hier niet om afscheid te nemen van mijn geluk,
En om mijn droefnis te voeden en een gekwetst leven te koesteren,
Dat zich door geleden verdriet misschien verbergt voor de strijd.
Ik kwam kijken naar mijn zoon, en naar mezelf om dapper en sterk te worden,
Dat er hierna twee mannen zullen zijn om het ongelijk te bestrijden;
En ik klamp me vast aan de liefde uit het verleden en van de dag die komen zal,
En het heden, dat is het bouwen aan de man die sterk is in mij.
William Morris, The Pilgrims of Hope (1885)
(Eigen vertaling van de laatste regels van het gedicht)
Ik beoefen een vorm van methodacting en het spel kent me een dubbele rol toe die wijst op mijn persoonlijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het Blauwhaus avontuur vangt hierdoor aan met een symbolisch beladen pelgrimstocht die op zondagochtend 28 april zal vertrekken aan mijn woning en atelier in Sint-Niklaas in het gezelschap van Loplop en Popol en misschien een kleine groep vrienden en sympathisanten. Eerste halte is voorzien aan begraafplaats Heimolen, gelegen aan de Waasmunsterse Steenweg, waar ik kort de doden wil eren aan het herdenkingsteken van mijn moeder die op 28 april precies één jaar geleden aan een nieuwe reis is begonnen. De route wordt voortgezet langs de Nijverheidslaan, de Oude Heerweg en de Roosenbergabdij. Wij nodigen jullie uit om onderweg aansluiting te vinden bij het kleurrijke gezelschap en mee te wandelen naar het Blauwhaus dat bij aankomst, kort na de middag, officieel ingehuldigd zal worden door de spreekwoordelijke sleutels tot het Blauwhaus te overhandigen aan de aanwezige residenten: de Blauwhäuslers die het laboratorium gedurende vier weken in gebruik zullen nemen om gezamenlijk vorm te geven aan de volkshappening die op 26 mei in Waasmunster deze ontdekkingsreis afsluit.
Geschreven met hart en ziel,
W. Wauman
Sint-Niklaas, 1 april 2019.
PS: Neem deze oproep ter harte en sluit hem in uw ziel want het paradijs is wat wij er samen van maken en is met gedeelde krachten misschien al wandelend te bereiken. Dus:
Volg, deel, speel mee in het Blauwhaus spel en word schandalig rijk!
WWW.BLAUWHAUS.BE
Piscic hic non est omnium
(Deze vis is niet voor iedereen)
#MakingWaves #APlaywithArtsandCrafts #FromtheHeartandfromAbove #WithinWalkingDistance
#DeepResearch #AsAboveSoBelow #MakingisConnecting #ApesBirdsCrafts #FieldWork #Dreamteam
#Bauhaus100 #Meermin200 #DaVinci500 #LoplopPopol #Spring2019 #WimWauman #Waasmunster #Amen
Voetnootjes: